Inleiding
‘Ik geloof kom mijn ongeloof te hulp, wij geloven kom ons ongeloof te hulp’. Geloof en ongeloof
zullen deze veertigdagen tijd in allerlei toonaarden terug keren, vanwege de openingszang, maar ook
vanwege de blikrichting waarmee we de lezingen van de vijf zondagen en van vandaag zullen lezen.
Zoals in de inleiding in het boekje staat is de reden daarvoor dat 1700 geleden op het concilie van
Nicea een geloofsbelijdenis werd aangenomen, die sindsdien een van de centrale teksten van het
Christendom wereldwijd is geworden. Een tekst die we ook in deze veertigdagen-tijd zullen bidden
en zingen, een tekst die ook vragen oproept want het is ook een weerbarstige tekst, een moeilijke
tekst, een tekst die je aan het denken zet. Op de voorkant van het boekje staat een afbeelding van
dat concilie. Eeuwen later geschilderd met keizer Constantijn en deelnemende bisschoppen niet in
romeinse kleren, maar in Byzantijnse, in kleren van de tijd waarin die icoon geschilderd is: een mooi
beeld voor het gegeven dat deze geloofsbelijdenis van alle tijden is.

De afgelopen zondagen hebben we uit Lucas telkens gedeelten gelezen uit de grote rede die Jezus
daar op de vlakte houdt. Vandaag horen we zoals altijd op Aswoensdag een gedeelte uit de grote
rede die Jezus op de berg houdt. En we horen een gedeelte uit de profeet Joel, waarin de oproep tot
een vastentijd klinkt. In die eerste lezing horen we ook een paar belangrijke zaken over God in wie
wij geloven.

Preek
Het is heel verleidelijk om wat over God gezegd wordt, om wat we lezen in de Schrift, te verstaan
zoals we verstaan wat over ons gezegd wordt en geschreven staat. Het is heel verleidelijk, omdat we
geen andere taal hebben. Het is heel verleidelijk om naar de tekst uit de profeet Joel die we net
gehoord hebben te luisteren als naar een speech van een of andere politiek leider. Het is heel
verleidelijk om God dan ook als een wispelturige despoot te zien. ‘Wie weet keert hij terug en krijgt
spijt.’ Het is heel verleidelijk om God te zien als iemand die je dankbaar moet stemmen, moet
pleasen, misschien niet met mineralen, maar wel met, zoals de profeet dat formuleert ‘een meeloffer
en plengoffer’.

Gelukkig heb ik van de theoloog Thomas van Aquino geleerd hier pas op de plaatst te maken en
goed te lezen en bij elk woord stil te blijven staan en vooral te letten op de verschillende manieren
waarop wij spreken. Spreken we gewoon spreken of gebruiken we beelden? Welke beelden
gebruiken we dan ? En als we ‘gewoon’ spreken welke termen gebruiken we dan, want niet alle
termen behoren tot dezelfde soort. Er zijn termen die heel precies en welbepaald iemand of iets aan
geven en er zijn termen met gradaties, die als het ware soepel zijn, die onscherpe kantjes hebben.
Een vrouw is zwanger of niet, een beetje zwanger is onzin. Maar iemand kan wel een beetje doof
zijn.

De profeet Joel begint met te zeggen dat God ‘genadig is en barmhartig, lankmoedig en vol liefde’.
Dat zijn termen die soepel zijn, die gradatie toelaten en ook termen die wat ze precies betekenen
afhankelijk zijn van voor wie ze gebruikt worden. Want die persoon kleurt als het ware de inhoud
van bijvoorbeeld barmhartig, want die persoon laat zien wat voor haar of hem ‘vol liefde’ concreet
betekent.

Hoe kleurt God die termen, genadig, barmhartig, lankmoedig, vol liefde? Om een antwoord te
krijgen op die vraag moet ik vooruit lopen naar het eind van deze veertigdagen tijd. Op de laatste
twee zondagen horen we twee verhalen waarin een belangrijk aspect van Gods handelen met onsnaar voren komt: het verhaal van de verloren zoon of van de barmhartige vader, en het verhaal van Jezus die weigert een overspelige vrouw te veroordelen, maar die haar vergeeft en haar een nieuwe
kans geeft. God reageert wel, maar niet zoals wij. Geen lik op stuk. God is als die die vader op ons
staat te wachten tot we terugkeren en die zijn zoon niet als een knecht behandeld al zou dat heel
begrijpelijk , heel logisch geweest zijn volgens onze logica. God die als Jezus schrijft, niet in een
kasboek, maar in het zand zodat de wind het weg kan waaien, de wind die ook het beeld is van de
Geest.

We geloven in God die genadig en barmhartig is, lankmoedig en vol liefde. ‘Ik geloof kom mijn
ongeloof te hulp, wij geloven kom ons ongeloof te hulp’.