Er moest een commissie aan te pas komen om te kijken of ons voorstel de nieuwe parochie de naam
van de H. Drie-eenheid te geven wel kon. Ik was daarover verbaasd. Hoe zo moet er nagedacht
worden of die naam wel kon? Een naam die verwijst naar de kern van ons geloof. Ik kon me niet
aan de indruk onttrekken dat hier speelde wat een befaamd theoloog, Karl Rahner een opmerkte
dat zowel in de geloofsbeleving als in de geloofsreflectie, dat zowel in de spiritualiteit als in de
theologie de belijdenis in God Vader Zoon en Geest eerder een los vliegwiel is dan de motor die
alles bepaalt. Dat mensen in de kerk weliswaar elke zondag het credo meezingen, maar niet
begrijpen wat ze zingen, dat het niet doorwerkt in hun doen en laten. Of Karl Rahner helemaal
gelijk heeft laat ik nu even buiten beschouwing, maar zijn bijdrage, waarin hij die opmerkingen
maakt heeft geleid tot een herleven van het nadenken over de Drie-eenheid in alle christelijke kerken
tot een herontdekking van het belang en de rijkdom van ons geloof in God-Vader-Zoon-Geest.

Toen wij, jaren geleden en ook een paar pastoors geleden, begonnen aan ons fusie-proces, kozen we
als motto “eenheid in verscheidenheid”, een motto dat niet alleen past bij onze concrete
omstandigheden, maar dat ook past bij de naam die onze parochie draagt. Want die herontdekking
van het belang en de rijkdom van ons geloof in God-Vader-Zoon-Geest heeft onder anderen geleid
tot aandacht voor het eigene van de werkzaamheid van de Zoon en het eigene van de
werkzaamheid van de Geest in onze geschiedenis. Het eigene van de Zoon is de menswording en
het eigene van de Geest is de inwoning in iedere gedoopte. Maar wat voor mens is de Zoon
geworden? Maar wat betekent het dat de Geest in ons gedoopten woont?

Wat voor mens is de Zoon geworden? Ik gebruik deze kerk, de afbeeldingen in deze kerk maar als
een hulp om een antwoord, antwoorden te krijgen.

Op het mozaïek op de loggia staat Jesus afgebeeld tijdens het Laatste Avondmaal. Over dat mozaïek
is veel te vertellen. Piet Gerrits heeft daar een verbeelding van het Laatste Avondmaal ontworpen
die op meer dan een punt verschilt van veel gangbare verbeeldingen, bijvoorbeeld die van Leonardo
da Vinci. Ik wil voor vandaag op een punt wijzen. Jezus staat daar als een priester die de hostie
omhoog heft, zoals ik dat zo ook doen. Ik heb dan de woorden van Jezus herhaald waarin hij zegt
dat hij dit doet ‘voor u’. Bij de beker wijn zegt hij dat nog een keer en sluit dan ‘alle mensen’ in. In
de geloofsbelijdenis klinkt daar een echo van wanneer we zeggen dat hij om wille van ons en
omwille van ons heil mens geworden is. Terwille van ons, ten bate van ons allen. Insluitend, niet
uitsluitend, uitnodigend, niet afwijzend. Het is precies die houding die leidt tot conflicten met de
autoriteiten. Die houding komt ook terug in de eerste zijkapel links

Daar verschijnt de verrezen Heer aan zijn bange leerlingen die zich opgesloten hebben. Ik zeg nog
maar een keer wat ik op Pinksteren gezegd heb over die Paasavond. Dat Jesus niet begint met zijn
leerlingen, die hem verraden hebben en hem in de steek hebben gelaten, verwijten te maken. Die
dus niet begint zoals wij gewoon zijn te reageren, teruggrijpen op wat gebeurd is - en toen zei jij dat
en toen deed jij dat. Die dus niet in de spiraal van verwijten en verdedigen stapt, maar die spiraal
van wraak en tegenwraak doorbreekt door vrede te wensen. Én, die zijn leerlingen de Geest geeft
met een opdracht voor de toekomst. Niet het verleden is bepalend, maar de toekomst.

Die insluitende houding komt ook naar voren in de zijkapel aan de andere kant, de kapel van
Hemelvaart. Bij zijn afscheid geeft Jezus zijn leerlingen de opdracht mensen te dopen i’n de naam
van de Vader, de Zoon, de heilige Geest’. ‘In de naam van’ is een formule die uit het oude
bankverkeer komt en betekent zo iets als overmaken naar, op naam zetten van. Dopen in naam van
Vader en Zoon en heilige Geest is dan iemand overbrengen in het gebied van Vader, Zoon en
heilige Geest, invoeren in het relatiepatroon van Vader Zoon Geest. Dat kan ik het beste verduidelijken aan de kopie van een beroemde icoon van de Drie-eenheid die wij hier altijd in de
kerk hebben staan, de icoon die ook aan de basis heeft gestaan van ons logo.

Het origineel heeft de Russische schilder Roeblev geschilderd. Daarvoor heeft hij het verhaal
gebruikt van de drie engelen die Abraham en Sara bezoeken, die genieten van de gastvrijheid van
Abraham en Sara. Voor in de kerk staat ook een kopie van een ander icoon waarop Abraham en
Sara te zien zijn. Maar op de icoon van Roeblev zie je Abraham en Sara niet, maar als wij naar die
icoon kijken worden wij als het ware Abraham en Sara. Voor deze viering heeft een versie van die
icoon die Norbert Swagemakers aan onze parochie gegeven heeft toen hij vertrok dan ook niet voor
niets een prominente plaats gekregen. In mijn ‘lezing’ van de icoon gaat de kijkrichting - van links
naar recht - van Vader naar Zoon naar Geest, maar gaat de bewegingsrichting van rechts naar links
van Geest naar Zoon naar Vader. Door te dopen in de naam van Vader Zoon en Geest komen wij
in die beweging: de handen van de heilige Geest zijn een soort uitnodiging om in die cirkel te
komen, om door de Geest in de Zoon kind van de Vader te worden.

Door over die icoon te praten in verband met de doopformule heb ik ook al iets gezegd over de
eigenheid van de Geest, over de inwoning van de Geest in elke gedoopte. Ik weet dat er in onze
traditie een zekere terughoudendheid is om over die inwoning te spreken. Maar door deze kerk en
ook door twee grote theologen, Thomas van Aquino en John Henri Newman, ben ik minder
terughoudend geworden. Ik heb wel eens vaker gewezen op de tekst die daar boven de eerste grote
kerkvergadering staat: het is den heilige Geest en ons gebleken, een zin uit de brief die Barnabas en
Paulus meekrijgen waarin de besluiten van die eerste grote bijeenkomst staan. Een pretentieuze zin,
maar vooral een uitdagend realistische zin als je de inwoning van de Geest serieus neemt. En zegt
Thomas waarom zou die inwoning niet serieus nemen. Paulus zegt toch dat de liefde van God in ons
hart is uitgegoten door de heilige Geest die ons gegeven is. De Geest zelf is ons gegeven. We hebben
het net gehoord. Die zin uit de brief aan de Romeinen is een tekst die Thomas van Aquino het
meest citeert wanneer hij over de heilige Geest nadenkt. En John Henri Newman wijst naar die
inwoning van de heilige Geest in alle gedoopten, wanneer hij argumenteert dat naar alle gelovigen
geluisterd moet worden wanneer belangrijke beslissingen worden genomen in de kerk. Een
argument dat weerklinkt in het synodale proces waartoe paus Franciscus heeft opgeroepen en dat
paus Leo doorzet.

Hierboven op de boog staat nog een andere zin van Paulus die de werkzaamheid van de Geest in
ons verwoordt. Ik gebruik nu maar even een andere vertaling dan daar staat: Niemand kan zeggen
‘Jezus is de Heer,’ behalve door toedoen van de heilige Geest. Op het concilie van Nicea ging het
precies om die belijdenis: Jezus is de Heer. In de geloofsbelijdenis die we straks zingen is dat ook te
merken: het grootste gedeelte is gewijd aan de Zoon. De menswording staat daarbij centraal, maar
ook dat de Zoon Heer is, ‘een wezen met de Vader’. Op het latere concilie van Constantinopel is het
gedeelte over de Geest toegevoegd, precies omdat men ontdekte dat het geloof in de menswording
Gods niet vanzelfsprekend en gemakkelijk was. Omdat men ook ontdekte wat we in het evangelie
hebben gehoord, dat Jezus zijn leerlingen de Geest van waarheid zal sturen. De Geest leidt ons naar
de Zoon die leidt ons naar de Vader.

Maar de inwoning van de Geest in alle gedoopten is ook niet vanzelfsprekend. Dat de Geest in mij
woont, dat vind ik niet zo vreemd en moeilijk. Dat de Geest ook woont in bekenden en vrienden ook
niet. In de mensen van deze locatie ook niet. Maar ook in die van andere locaties?

Eenheid in verscheidenheid is en blijft een uitdagend motto voor onze hele parochie.