Inleiding

In het ‘kafje’ klik hier heb ik het thema en de openingszang van deze advent uitgelegd. Het thema is
het motto dat de paus voor het komend jubeljaar gekozen, het jubeljaar dat met Kerstmis
begint. ‘Pelgrims van hoop’.

Op de eerste zondag lezen we altijd teksten over de toekomst, over een dreigende gevaarlijke
toekomst, apocalyptische teksten. Zeker in onze omstandigheden is die beschrijving van
teken aan zon, maan en sterren herkenbaar. Maar misschien gaat het om meer dan een
herkenbare beschrijving

Preek

Het lijkt heel gewoon, te praten over leven als een weg. Net als ‘wolkenkrabber’ is
‘levensweg’ een staande uitdrukking geworden. Het is van oorsprong wel een beeld, een
metafoor, maar het is geen beeld meer. Je kunt het dan ook in een woordenboek vinden, een
teken dat zo’n woord een beschrijving geworden is, deel geworden is van hoe wij naar onze
werkelijkheid kijken. Wij kijken naar ons leven als een weg, als een reis.

Of moet ik preciezer zeggen: kunnen we naar ons leven als een reis kijken. Natuurlijk weet
iedereen dat het leven een tijd is tussen geboorte en dood, natuurlijk weet iedereen dat leven
een kwestie is van groeien, van jong zijn en oud worden, een voortdurend proces
onontkoombaar, een kwestie van de wetten van de natuur en we hoeven maar naar buiten te
kijken om dat proces niet alleen bij mensen maar ook bij bomen en planten te zien. Maar
niet voor iedereen is die tijd tussen geboorte en dood ook een gevulde tijd, is dat proces van
natuurlijke groei ook een proces van persoonlijke ontwikkeling. In Macbeth, dat
ongelooflijke toneelstuk van William Shakespeare over tomeloze ambitie die tot moorden
leidt, hoort Macbeth dat zijn vrouw, die hem tot moord heeft aangezet, gek geworden is en
zelfmoord heeft gepleegd. Macbeth, op het punt van depressie, denkt dan na over het leven
en zegt dan ‘het leven is een verhaal dat door een gek wordt verteld, vol geraas en lawaai en
dat niets betekent’. Minder dramatisch is een Nederlandse versie: ‘het leven is een
schouwtoneel, elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel’ een dichtregel van Vondel die als tekst op
de poort van de eerste stadsschouwburg in Amsterdam stond.

Maar als gelovigen hebben we eigenlijk niet die keuze, kunnen we niet als Macbeth en zelfs
niet als Vondel praten over ons leven. Als gelovigen hoort bij onze visie we wij zijn dat beeld
van de levensweg. Wij zijn mensen van de weg. Zo worden de eerste christenen ook
genoemd. In het evangelie van Johannes noemt Jezus zich ‘de weg, de waarheid en het
leven’. Ik ben altijd geneigd die drie termen samen te nemen: Ik ben de ware levensweg. Wij
Christenen zijn dan mensen die die ware levensweg volgen, proberen te volgen.

Ik kan nog een stap verder gaan. Onze kerk heeft van oorsprong een dubbel doel. De meeste
kerken in ons land zijn parochiekerken, sommige zijn pelgrimskerken, een enkele is een
combinatie. Onze Cenakelkerk is zo’n combinatie en wel vanaf het begin. Er is een periode geweest dat de kerk niet of nauwelijks als pelgrimskerk functioneerde, hoewel Toon Rabou
het idee van een territoriale parochie al in de 70-er jaren in feite achter zich gelaten heeft.
Veel mensen werden als ‘buitenparochianen’ geregistreerd werden, mensen die van overal
naar hier kwamen. Maar sinds de Cenakelkerk als een van de eerste kerken onderdeel
geworden is van het Grootste Museum van Nederland, heeft onze kerk haar oorspronkelijke
dubbelfunctie terug, zij het in een nieuwe vorm. En hopelijk kunnen we die pelgrimsfunctie
in de komende tijd verder uitbouwen.

Maar als je naar de kerk als geloofsgemeenschap kijkt, moet je zeggen dat eigenlijk elke kerk
waar die geloofsgemeenschap samenkomt een pelgrimskerk is. Ook wij die hier regelmatig
komen en die deze kerk als onze parochiekerk beschouwen zijn pelgrims. Christen zijn is
pelgrim zijn. Dat heeft het Tweede Vaticaans Concilie duidelijk gemaakt. De beroemde
Bossche bisschop Bekkers, die het concilie met hart en ziel heeft mee maakte, vatte die visie
op de kerk als geloofsgemeenschap kernachtig samen met ‘Gods volk onderweg’. Zijn
opvolger, bisschop Bluyssen, die het concilie ook meegemaakt heeft en daarna de besluiten
van het concilie ook gestalte gegeven heeft, verfijnde dat verder door te praten over ‘De ene
Weg en de vele wegen’. Bisschop Bluyssen, die de ring droeg die paus Paulus aan het eind
van het concilie aan alle bisschoppen gaf, zei eens tegen mij dat hij als hij een bischop
ontmoette altijd keek of die ook die concilie ring droeg en dan wist hij dat het goed zat.
‘Gods volk onderweg’ en ‘de ene Weg en de vele wegen’ : dat zijn inzichten die niet alleen
genoemd worden in het recente synodale proces, maar die dat proces ook sterk beïnvloeden.
Het is dan ook niet vreemd dat paus Franciscus in de lijn van dat synodale proces als motto
voor het komend jubeljaar ‘pelgrims van de hoop’ gekozen heeft. Pelgrims.

Het is goed even bij die term ‘pelgrim’ stil te blijven staan. Mensen die te voet een
pelgrimage maken, naar bijvoorbeeld Compostella of Rome of Lourdes of die de
St.Olavsweg in Noorwegen lopen of het Pieterpad hier in Nederland, weten dat het niet
altijd gemakkelijk is: de fysieke kantvan de pelgrimage, kilometers lopen, onder niet altijd
ideale weersomstandigheden, maar ook de psychische kant van de pelgrimage. Een van die
pelgrims naar Compostella vertelde mij dat hij echt met zichzelf geconfronteerd werd, dat
dat wel heel goed was geweest, maar dat het ook een pijnlijk proces was geweest.

In het evangelie van vandaag gaat het over die ‘weersomstandigheden’, over stormen die
toen nog geen namen hadden, maar daardoor niet minder schrikwekkend en verwoestend
waren. En zoals zo vaak zijn die natuurbeschrijvingen in de Schrift niet alleen maar
natuurbeschrijvingen, maar gaat het ook over stormen in onze maatschappij, over zwaar
weer in ons leven. Jezus doet die uitspraken over dat noodweer niet zomaar. Hij beschrijft
die schrikwekkende weersomstandigheden als iets dat ons zal overkomen, niet als een
informatieve mededeling, een soort weerbericht, maar als een waarschuwing en aansporing.
Het zijn omstandigheden die iets van ons vragen: oplettendheid en vastmoedigheid,
volhouden. Misschien ook wel zo iets als die pelgrim naar Compostella overkwam, de
aanleiding om goed over onszelf na te denken.

Toen ik nog bijna elk dag aan het verkeer op snelwegen deelnam, kwam ik soms op de
informatie borden de tekst ‘Van A naar Beter’ tegen. Het blijkt ook de naam te zijn van een
website van Rijkswaterstaat over verkeershinder. Ik vind van ‘A naar Beter’ niet alleen een
goede formulering, omdat die aanslaat en blijft hangen, maar ook en vooral omdat die mooi
en diepzinnig past bij onze levensweg, bij ons als pelgrims zijn van hoop.