De eerste keer dat ik in een protestante kerk kwam, was dat in een oude kerk, een kerk van voor de
Reformatie. Na de Reformatie was die kerk van alle katholieke elementen ontdaan en was ook de
blikrichting veranderd: niet meer gericht op het priesterkoor waar geen altaar te zien was, wel een
stevige tafel maar zijdelings, waar een grote preekstoel was neergezet. Wat mij ook opviel waren de
grote borden met teksten, de 10 geboden. Die 10 geboden kende ik wel, maar had ze nooit zo
geschilderd gezien. In de kerken die ik kende zag ik wel beelden, figuren op gebrandschilderde
ramen en de staties van de kruisweg, maar niet dat soort tekst borden. Typisch protestant.

Een van de opmerkelijke aspecten van onze kerk - en ik heb vanmorgen bij een rondleiding daar
ook op gewezen - is dat Piet Gerrits niet alleen scenes uit de Handelingen van de Apostelen
geschilderd heeft, maar ook teksten uit die Handelingen heeft opgenomen. In eerste instantie als een
uitleg van die schilderingen, als een sleutel tot die schilderingen. Ik weet wel dat een beeld meer kan
zeggen dan woorden, maar ik weet ook dat woorden soms nodig zijn om een beeld te duiden en om
verkeerde associaties te corrigeren. Wanneer in het programma Buitenhof een fotograaf een
nieuwsfoto becommentarieert, spoel ik nooit door. En deze week zag ik een documentaire over
Mahler waarin Leonard Bernstein niet alleen stukken uit de symfonieën dirigeerde, maar ook een
toelichting gaf, waardoor die muziek, die ik wel kende, toch weer een andere dimensie kreeg.

Maar Piet Gerrits heeft ook een paar teksten in de kerk geschilderd die niet direct een commentaar
zijn op een van de afbeeldingen: teksten op de bogen, teksten op de voorwanden. Een van die
teksten, de tekst op de boog voor de absis waarin op het mooie mozaïek de hemelse liturgie verbeeld
is, met die reeks engelen boven de paradijselijke bomen, komt uit het visioen dat we vandaag uit de
Openbaring van Johannes hebben gelezen, het visioen van het hemelse Jerusalem. Het is een tekst
die vaak bij een uitvaart in onze kerk gelezen wordt, zoals de afgelopen week. Een tekst die past bij
een uitvaart en zeker bij een uitvaart in onze kerk wanneer de overledene een band had met onze
kerk.

Terwijl sommige visioenen uit de Openbaring te maken hebben met de gewone toekomst, heeft dit
visioen - en de volgende week horen we weer een gedeelte uit dit visioen - te maken met een andere,
radicalere toekomst: het gaat om een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Zo wordt die tekst een
passende tekst voor het leven na ons leven. Als het al onmogelijk is onze normale toekomst te
beschrijven en te documenteren, als het al alleen mogelijk is over onze gewone toekomst te spreken
en denken in scenario’s en beelden, dan zeker over die andere, radicalere toekomst. Ik weet wel dat
er allerlei afbeeldingen te vinden zijn van soms heel grote kunstenaars van die radicalere toekomst,
van de hemel en van de hel. Zo heb ik zes jaar op het klein seminarie in Apeldoorn drie keer per
dag in de eetzaal een afbeelding van het hemels gastmaal gezien; niet de hoogste kunst, een van de
eters hield op een wel heel vreemde manier zijn glas vast, maar toch een concrete verbeelding.
Blijkbaar hebben wij mensen concrete verbeeldingen nodig. Maar wat mij opvalt in wat we net
gehoord hebben is het negatieve, de herhaalde ontkenningen, geen, geen, geen, ontkenningen die
alle te maken hebben met de eerste ontkenning: de dood zal niet meer zijn. Ontkenningen die elke
concrete verbeelding onmogelijk maken. Geen rouw, geen geween, geen smart.

Die eerste ontkenning, de dood zal niet meer zijn, vraagt wel om even bij stil te staan en erover na te
denken. De dood, de eindigheid is het kenmerkende van onze werkelijkheid. Er bestaat een gezegde
dat we vanaf onze geboorte beginnen te sterven. En ik herinner me een gezegde, van een franse
dichter geloof ik, over de dood: il vit de vie il ne me quitte pas, hij leeft van mijn leven, hij verlaat me
niet. Hij, de dood die altijd aanwezig is in ons bestaan. En die dood, die eindigheid geldt niet alleen
voor mensen, niet alleen voor levende wezens, niet alleen voor dieren en planten, maar ook voor
gebouwen en bergen. De slot zin van het gedeelte dat we gehoord hebben krijgt daardoor een
ongelooflijke diepte: ik maak alles nieuw.

Maar er moet wel iets van continuïteit zijn. In de prefatie van de mis voor de overledenen staat dan
ook die prachtige zin, die mij altijd als ik die tekst bid raakt: u neemt het leven niet van ons af, u
maakt het nieuw. En iets van die continuïteit zit , denk ik, ook in die zin uit het visioen van vandaag
die Piet Gerrits op de boog geschilderd heeft: dit is de woontente van God bij de menschen. Om dat
uit te leggen, moet ik even stil blijven staan bij het woord dat in het Grieks gebruikt wordt, skene, en
bij de vertaling de vertaling.

Die term woontente staat niet in onze vertaling, of in de andere vertalingen; daarin wordt ‘woning’
‘woonplaats’ gebruikt. Maar in de Canisius-vertaling (1939) komt ‘tent’ wel voor: “ziehier de
Woonstede Gods bij de mensen. Hij zal zijn Tent bij hen spannen.” En de recentere Naardense
Bijbel (2014) staat ook tent: “de tent van God is bij de mensen”. In het Grieks staat daar ook een
woord dat ook de Proloog van het Johannes evangelie gebruikt wordt: Hij heeft onder ons gewoond.
Dat kan, zoals ook in de Naardense Bijbel, vertaald worden met “hij heeft onder ons zijn tent
opgeslagen.” In mijn woordenboek staat als eerste betekenis van dat Griekse woord skene, tent en
in tenten wonen. De term ‘woontente’ op de boog is dus een hele goede vertaling. En precies omdat
die op de boog van een gebouw staat, verwoordt het heel mooi de spanning of moet ik zeggen de
verrassing die past bij Gods aanwezigheid bij ons en bij de kern van ons geloof dat God mens
geworden is. Spanning tussen de voorlopigheid van een tent en de permanentie van een gebouw,
tussen de brekelijkheid van een tent en de stevigheid van een gebouw. Verrassing dat de eeuwige
God onze tijd is ingegaan, dat de schepper zo hoog en breed van ons vandaan, tot in het diepste van
onze werkelijk is gegaan. Dat God onze God is geworden God met ons.

Ik heb het vast wel eens genoemd, de interviews die de schrijver Michel van de Plas houdt met de
dan 84 jarige kardinaal Alfrink. Maar sommige dingen kun je niet vaak genoeg zeggen. Aan het
eind van die interviews vraagt hij de kardinaal waar hij heen gaat. Naar de hemel? De kardinaal,
van huis uit een bijbelgeleerde, verwijst dan naar het visioen waarvan we vandaag een stukje hebben
gelezen en benadrukt dan dat wat we over dan en daar zeggen alleen kan in woorden van hier en nu
en dat we we ons moeten realiseren dat we elke term die we gebruiken moeten ontkennen. En dan
zegt hij iets dat ik in alle eenvoud heel diepzinnig vind: ‘Wij zullen met God zijn. Dat is de voltooiing
van de bijbelse uitdrukking ‘Emmanuel - God met ons. ‘God met ons’ is de bijbelse uitdrukking
voor het leven op deze aarde. ‘God met ons wordt ‘Wij met God. Twee zijden van een en dezelfde
medaille. Het einde van het leven - het aardse leven - is het omdraaien van de medaille. De keerzijde
wordt werkelijkheid.”

‘Dit is de woontente van God bij de menschen’ is een mooie herinnering aan dat omdraaien van de
medaille. Onze woontente zal bij God zijn.