Op wie zou ze gestemd hebben, die weduwe uit Sarefat, of wie zou ze gestemd hebben die
weduwe uit Jerusalem? Een onmogelijke vraag. In de tijd van Elia, in de tijd van Jezus waren
er geen verkiezingen en bestond er zeker geen kiesrecht voor vrouwen. Een onmogelijke
vraag, waarop je geen antwoord kunt krijgen, ook al omdat we ze het niet kunnen vragen.
Een onmogelijke vraag dus, maar ook een onzinnige vraag? Ik denk van niet en misschien
wel een heel terecht vraag. Een vraag die ieder van ons raakt en aan het denken moet zetten.

Die twee weduwen zijn wel herkenbaar. Weduwen zijn mensen die in de tijd van Elia en in
de tijd van Jezus, die in die tijd en die cultuur, tot de zwaksten van de samenleving behoren.
Niet alleen omdat zij er alleen voor stonden, vrouwen die hun man verloren hadden, maar
vooral omdat ze daardoor de bescherming misten die ze nodig hadden. Een man alleen
stond zwak, maar een vrouw alleen stond veel zwakker. Bij alle ongelijkheid die er ook in
onze maatschappij nog is tussen mannen en vrouwen, hebben wij sinds de tweede
wereldoorlog in ons land een stelsel van sociale voorzieningen gekregen, van AOW, een
systeem van rechten en uitkeringen ontwikkeld waardoor niemand meer echt onbeschermd
hoeft te zijn. Die weduwe uit het verhaal over Elia en die weduwe uit het evangelie zijn dus
niet zomaar twee mensen, zomaar twee vrouwen: het zijn twee heel kwetsbare mensen.

En er komt nog iets anders bij. In beide gevallen zijn ze ook nog arm. Die weduwe in
Serafat heeft nog net genoeg voor een maaltijd en dan staat haar en haar kind de
hongerdood te wachten en de weduwe in de tempel heeft ook niet veel te makken. Dat geeft
aan hun kwetsbare positie nog een extra scherpte. Ze hebben ook geen middelen om hun
kwetsbare maatschappelijke positie te versterken.

Tot nu toe is het allemaal nog wel herkenbaar en invoelbaar. Ook al hebben wij dan een
sociaal stelsel, AOW enzovoort, wij weten dat die kwetsbaarheid en armoede niet iets uit een
verleden is, dat op veel plekken in onze wereld dat nog steeds het geval is: dat vrouwen en
kinderen de eerste slachtoffers zijn van oorlog en hongersnood zijn. En dichter bij huis: de
voedselbanken, ook in Nijmegen, ook in onze parochie, zijn er niet voor niets. We weten ook
dat ons eigen sociale stelsel onder druk staat. De toeslagenaffaire blijft maar door woekeren,
en het is de vraag of de plannen van de staatssecretaris dat echt tegen kunnen houden. Het
fundamentele wantrouwen dat uit die toeslagenaffaire blijkt, is ook niet beperkt tot de
belastingdienst. Deze week hebben mensen uit alle ministeries een brandbrief geschreven
aan de minister van binnenlandse zaken vanwege het racisme dat op die ministeries
aanwezig is.

Precies vanwege die herkenbaarheid over de eeuwen heen is die vraag op wie zouden ze
gestemd hebben, die twee kwetsbare arme weduwen, nog niet zo gek. Het is nog te vroeg
voor gedegen analyses van de uitslag van de verkiezingen uit de VS, maar de eerste
commentaren wijzen er wel op dat blijkbaar de arme kwetsbare kiezers, niet alleen blanke
mannen zonder opleiding en werk, gekozen hebben voor een kandidaat die veroordeeld is,
die een retoriek gebruikt die aan de donkerste dagen van onze geschiedenis doet denken
waarin andere mensen als dieren en vuilnis worden weggezet en die tegenstanders met
deportatie zo niet de dood voor het vuurpeloton bedreigd heeft. Zouden zij, kwetsbare,
zwakke arme vrouwen ook zo gestemd hebben?

Ik denk van niet. En wel om wat ze in feite doen. Ze doen iets dat tegen alles ingaat wat wij
verstandig of gewoon vinden. Die weduwe van Serafat deelt haar laatste beetje eten en nog
wel met met een vreemdeling, een buitenlander, die ze niet ken. En die weduwe in Jerusalem
geeft alles wat ze heeft en nog in een offerkist waarvan ze niet zeker weet wat daar mee
gebeurt. In de waarschuwing die we ook vandaag gehoord hebben van Jezus over
machtsmisbruik van autoriteiten gaat het ook om geldmisbruik en daarbij noemt Jezus ook
die kwetsbare groep, weduwen. Wat wij begrijpelijk vinden is dat je geeft van je overvloed en
dan ook nog aan iets of iemand die je kent en zo dat je kunt controleren of het goed besteed
wordt. Maar deze twee kwetsbare vrouwen niet. Dat is precies wat Jezus opmerkt over die
weduwe in de tempel: dat zij ondanks haar armoede alles geeft wat ze bezit en van leven
moet. Hij merkt dat niet alleen op, hij zegt dat ook nadrukkelijk aan zijn leerlingen – hij
roept ze zelfs bij elkaar om hen op die weduwe te wijzen en hen uit te leggen wat ze gedaan
heeft. Blijkbaar is het van belang dat zijn leerlingen, dat wij dit weten.

Op wie zouden ze gestemd hebben? Die onmogelijke vraag is wel een terecht vraag aan ons.