Overwegingen
Op deze pagina vind je overwegingen van pastor Herwi Rikhof. Hier kun je de inspirerende woorden uit de mis rustig nalezen en laten bezinken.

Overweging voor de 5de zondag door het jaar 2025
Het zal wel geen toeval zijn dat in onze kerk de roeping van Petrus en Paulus in twee kapellen
tegenover elkaar door Piet Gerrits geschilderd staan en als het wel toeval is is het wel een heel
gelukkig en diepzinnig toeval. In de voorbereiding op de pelgrimage in de voetsporen van Paulus
ben ik natuurlijk met die roeping van Paulus bezig. We hebben aan het begin van de serie van tien
bijeenkomsten een verslag van Paulus zelf over die gebeurtenis voor de poort van Damascus gelezen
en hoe meer teksten van Paulus we lezen, hoe meer ik en ook de anderen merken hoe ingrijpend die
ervaring voor hem geweest is. Een flitsende ervaring, die Piet Gerrits zo beeldend geschilderd heeft
met in de koepel de stem uit de hemel die Paulus vraagt: waarom vervolg je Mij? Een ervaring die
voor Paulus niet alleen een keerpunt in zijn leven betekent, maar het is ook een bekering die hij zo
goed en zo kwaad als dat gaat over wil dragen aan de christenen in de verschillende gemeenten die
hij gesticht heeft, waarin hij gewerkt heeft of tot wie hij zich richt om zich voor te stellen. Als ik hem
goed lees, is die ervaring en het meedelen van die flitsende ervaring de drijvende kracht achter zijn
betogen en zijn soms heel kritische reacties op wat hij vanuit die gemeenten te horen krijgt.
De roeping van Paulus is een bekering, een flitsende bekering. Dat geldt ook voor de roeping van
Petrus in het evangelie van vandaag en voor de roeping van Jesaja in de eerste lezing. Maar dan
anders en anders.
Bij Jesaja is die roeping, die bekering ook spectaculair. Hij ziet de God in majesteit. We krijgen geen
beschrijving te horen van God, maar horen wel het loflied dat de engelen zingen. Dat loflied
herhalen wij elke keer wanneer we samen de eucharistie vieren. Heilig heilig heilig, de Heer der
hemelse machten. Jesaja reageert daarop op met die uitroep over onreine lippen. Een engel raakt
dan zijn mond met een gloeiende kool en Jesaja kan dan met gereinigde lippen antwoorden op de
vraag van God wie hij zal zenden: hier ben ik.
Bij Petrus die die roeping, die bekering niet zo spectaculair, maar daarom niet minder ingrijpend. In
de kapel heeft Piet Gerrits de roeping van Petrus geschilderd zoals die in het evangelie van Johannes
verteld wordt, als een gebeurtenis ná Pasen. Wij hebben vandaag de versie van Lucas gehoord,
waarin die roeping plaats vindt aan het begin van het optreden van Jezus. Die versie van Lucas is
historisch gezien correct: hoe is anders te verklaren dat er mensen met Jezus meetrekken, mensen
die hij later uitkiest tot zijn naaste medewerkers, leerlingen met wie hij uiteindelijk zijn laatste
avondmaal houdt. De versie van Johannes is, zoals vaker in dat evangelie, een versie met een
theologische diepgang. Pas na de verrijzenis wordt duidelijk wat die roeping inhoudt Jezus te volgen.
Pas na Pasen wordt duidelijk wat het betekent zijn leerling te zijn. Na de verrijzenis moeten ze dan
ook weer geroepen worden, moeten ze zich bekeren, ook omdat ze hun leraar en meester in de steek
gelaten hebben.
Maar vandaag horen we dus de versie van Lucas, van de roeping aan het begin en de manier
waarop Lucas die roeping van Petrus beschrijft mag dan historisch aannemelijk en correct zijn, ze is
ook theologisch. Anders dan bij Johannes, maar toch. Het is geen ‘gewoon’ verhaaltje van een
gebeurtenis. Om dat te ontdekken moeten we nauwkeurig lezen en vooral letten op de elementen in
het het verhaal die wat vreemd of opvallend zijn.
Zo begint het verhaal met Jezus die Petrus iets vraagt. Daar begint het altijd mee in
roepingsverhalen in de Schrift, ook in de roeping van Jesaja wordt een vraag gesteld, zelfs een open
vraag : wie moet Ik zenden? In het evangelie is het eerder een alledaagse vraag. Kan Petrus met zijn
boot een eindje uit de wal varen? Maar als je erover nadenkt, is het wel een gekke vraag. Jezus
vraagt niet of hij mee kan, wanneer Petrus gaat vissen, hij vraagt ook niet of hij de boot kan huren
voor een pleziertochtje op het meer. Hij vraagt of Petrus zijn boot voor iets anders wil gebruiken dan waar hij hem gewoonlijk voor gebruikt: als een soort podium, een soort preekstoel. Hij test als het ware of Petrus een zekere soepelheid heeft.
Jezus vraagt en Petrus kan dus weigeren, zoals ook Jesaja had kunnen weigeren. In de Schrift staan
alleen maar roepingsverhalen van mensen die op de vraag van God ingaan, die ja zeggen zoals
Maria. We weten niet hoeveel mensen ‘nee’ hebben gezegd. Of dat weten we wel, een beetje,
wanneer we in het Oude Testament als een refrein horen dat die koning en die koning en die koning
deden wat verkeerd was in de ogen van God. Maar toch, de geschiedenis van God met mensen, het
verbond met zijn volk, verloopt via mensen die wél ingaan op de vraag van God, op de uitnodiging
van Jezus en later op de komst van de heilige Geest.
Jezus vraagt Petrus dus of hij zijn boot kan gebruiken voor iets anders dan waar Petrus hem
gewoonlijk voor gebruikt. Daarmee begint een stap-voor-stap proces. De roeping van Petrus, de
bekering van Petrus verloopt niet zo flitsend en spectaculair als die van Paulus of Jesaja, maar toch
het is een bekering die, net als bij Paulus en Jesaja, zijn leven compleet zal veranderen.
De twee stap is dat Jezus tegen Petrus zegt dat hij opnieuw moet gaan vissen, naar het diepe moet
varen. Hij vraagt Petrus te doen wat hij altijd doet, maar ik denk dat er niet voor niets ‘naar het
diepte’ staat. Het diepe is het midden, het verst van de kant, het diepe is ook de meest gevaarlijke
plek. Jezus vraagt dus Petrus ergens anders te gaan vissen dan waar hij gewoonlijk vist. Jezus vraagt
Petrus zijn grenzen te verleggen. Hij vraagt hem niet heel iets anders te doen dan wat hij gewoon is.
Hij vraagt hem wel wat hij gewoon is te doen op een andere plek te doen, wat minder veilig
misschien, wat meer uitdagend. Hij wijst Petrus zo op een blinde vlek, op een onvermoede
mogelijkheid. Wanneer Petrus dat durft te doen, blijkt dat een verrassend resultaat op te leveren.
De derde stap is dat Jezus Petrus vraagt hem te volgen en mensen te vangen. Petrus wordt gevraagd
zijn grenzen nog verder te verleggen. De soepelheid, die Jezus aan het begin heeft getest, komt aan
het eind terug. Je kunt, zegt hij tegen Petrus, je vaardigheden, je varen, je vissen ook gebruiken voor
iets anders: voor het geluk van mensen
Maar in een roepingsverhaal gaat het ook altijd om de reactie van wie gevraagd wordt. Wat is de
reactie van Petrus? Wat Petrus er van vindt dat Jezus zijn boot als een soort preekstoel wil gebruiken,
horen we niet. Hij doet gewoon wat Jezus hem vraagt. Wanneer Jezus hem dan vraagt naar het
diepe te varen en te gaan vissen, reageert Petrus wel: hij stribbelt tegen, maar geeft wel toe. Wanneer
hij dan zo veel vangt dat hij hulp moet vragen van de andere boot, dan zegt hij iets vreemds: ‘ga
weg van mij want ik ben een zondig mens?’ Hoezo ‘zondig’? Heeft hij dan iets verkeerds gedaan?
Want dat verbinden wij toch met zondig. Misschien heeft hij wel gedacht: waar bemoeit die Jezus
zich mee? Heeft hij ook al verstand van vissen? Misschien speelde bij hem door zijn hoofd ‘de beste
stuurlui staan aan wal.’ Maar hij heeft wel twee keer gedaan wat Jezus hem vraagt te doen. Hoe zo
zondig? Uit wat volgt blijk dat Petrus ontzet is, uit het lood geslagen is, onzeker geworden is, ontdekt
heeft dat hij tekortkomingen en beperktheden heeft, niet geschikt is. Daarom gebruikt hij ‘zondig’.
Jezus ontkent dat niet, maar zegt ook niet: dat is zo, je deugt niet. Hij zegt: wees niet bang. Hij
ontkent Petrus’ gevoelens van tekortschieten en van inadequaat zijn niet, hij wuift zijn
‘schuldbekentenis’ ook niet weg, maar gebruikt die om hem verder te helpen. Jezus zegt in feite: je
weet dat je tekortkomingen hebt en dat is maar goed ook, maar dat hoeft je niet te blokkeren, sterker
nog, daardoor moet je je niet laten frustreren.
Wij lezen dat roepingsverhaal van Petrus, zoals we alle verhalen uit de Schrift lezen, als ook verhalen
over ons. Het diep theologische van dit verhaal van Luca is dat wij telkens echt nieuwe kansen
krijgen als we onze tekortkomingen onder ogen durven zien en als we Gods uitdaging onze
onvermoede mogelijkheden aan te durven ook aannemen en onze grenzen verleggen.
Overwegingen
- Overweging voor de 5de zondag door het jaar 2025
- Overweging voor de 3de zondag door het jaar 2025
- Overweging voor het feest van Maria Moeder van God, 31 dec.2024/1 jan. 2025
- Overweging voor het feest van de heilige familie/ zondag onder het octaaf van Kerstmis 2024
- Overweging voor de Tweede Kerstdag 2024
- Overweging voor Kerstmis 2024 nachtmis en dagmis 2024
- Overweging voor de 4de zondag van de advent 2024
- Overweging voor de derde zondag van de advent
- Overweging voor de tweede zondag van de advent 2024
- Overweging voor de eerste zondag van de advent 2024
- Overweging voor Christus Koning 2024
- Overweging 32e zondag van het jaar
- Overweging 30e zondag van het jaar
- Overweging 28e zondag van het jaar
- Overweging 27e zondag van het jaar