Herwi Rikhof

Ez. 37,12-14 Joh. 11,1-45 of 3-7.17.20-27.33b-45

Inleiding
Vandaag horen we voor de derde keer een lange verhaal uit het evangelie van Johannes. Na het verhaal over Jezus’ ontmoeting met de Samaritaanse vrouw bij de put van Jacob, en na het verhaal van Jezus’ genezing van de blinde man, vandaag het verhaal van Jezus’ ontmoeting met Martha onderweg en met haar zus Maria bij het graf van hun broer Lazarus. In al die verhalen zitten veel elementen om over na te denken, veel zinnen om bij te blijven haken, maar vanwege de pelgrimage naar het Heilig Land, naar aanleiding van de vieringen in heel verschillende kerken en onder heel verschillende omstandigheden, blijft voor mij die opmerking van Jezus in het eerste verhaal over in geest en waarheid de Vader aanbidden doorklinken en lees ik die verhalen in dat licht. Vanuit dat eerste gesprek leverde dat voor mij op hoe belangrijk de gemeenschap is bij dat bidden in geest en waarheid, Vanuit het gesprek met die genezen blinde leverde dat voor mij op regels niet bepalend en beslissend zijn en het verrassende van God kunnen belemmeren. Wat levert het gesprek vandaag op?

Preek
Verhalen vertellen is een hele kunst. Ik lees meestal de boekenrecensies in de kranten en naar aanleiding van die recensie koop ik dan ook boeken. Er ligt weer een hele stapel te wachten op rustiger tijden, korte verhalen en een paar heel dikke romans. En als ik die boeken lees, verbaas ik me er altijd weer over hoe die schrijvers, schrijfsters mijn aandacht vast wet te houden en probeer ik ook er achter te komen hoe ze dat doen. Soms door heel kleine en onopvallende zaken.

Neem nu dat korte verhaal dat we net hebben gehoord. Alleen al zo’n boodschapje, zo’n briefje aan het begin. ‘Heer hij die gij lief hebt is ziek’. Geen naam. Voor Jezus is het duidelijk om wie het gaat. Wij, de toehoorders zijn al eerder geïnformeerd, ‘er was iemand ziek, een zeker Lazarus’. Omdat wij weten om wie het gaat, valt het misschien niet zo op, hoe vreemd dat briefje is en hoe intiem tegelijkertijd. Een mededeling is het, zeker op het eerste gehoor: die en die is ziek. Een geste van attentie en betrokkenheid ook. Wie wil niet weten hoe het met haar, met zijn vrienden en vriendinnen gaat? En meer dan dat is er aan in de hand in dat briefje, in de mededeling ‘Heer hij die gij lief hebt is ziek . Want wie vrienden informeert over hoe het gaat, zeker als het gaat om ziekte en verdriet, vraagt ook om betrokkenheid van die andere kant, vraagt om een reactie, een teken van bezorgdheid, verwacht bloemen en bezoek. Als iemand van de ziekensectie mij vertelt dat die en die in het ziekenhuis ligt, vraag ik altijd: moet ik er naar toe?

Johannes schrijft verhalen doorspekt met dialogen, dat hebben we de afgelopen weken gehoord, dat hebben we vandaag gehoord. Het hoogtepunt van dit verhaal is ook een dialoog. Nee, ik bedoel niet die dramatische scene aan het graf, waar Jezus spreekt, met Maria met zijn Vader, en met de dode Lazarus. Ik bedoel het gesprek onderweg, met Martha. Dat gesprek is anders dan de gesprekken die we de laatste twee weken hebben gehoord: het gesprek met die Samaritaanse vrouw en het gesprek met de lamme. Dat zijn gesprekken waar mensen tot geloof komen, van niet-geloven overgaan naar geloven. Het gesprek met Martha is een gesprek met een gelovige, met iemand die al een en ander weet, over de verrijzenis op de laatste dag – ik weet dat hij zal verrijzen – en vooral over Jezus. Dat hij een genezer is – als jij hier was geweest zou mijn broer niet gestorven zijn – maar vooral ook dat hij een bijzondere band met God heeft – ik weet dat wat jij ook zult vragen… De vertrouwelijkheid van dat briefje aan het begin wordt duidelijk. Het gesprek vindt niet zonder reden plaats wanneer Martha op weg gaat naar Jezus om hem te ontmoeten. Een gesprek onder vrienden, een gesprek van vrienden.

Martha weet al het een en ander. Maar aan het eind antwoordt ze niet in termen van weten, maar in termen van geloven. ‘Ja Heer ik geloof vast’. Wat is er gebeurd dat ze die overgang maakt van weten naar geloven?

Niet veel, en eigenlijk alles. Het zijn maar een paar zinnen, die gewisseld worden, geen paginalang  gesprek, maar in die paar zinnen wordt wat we gewoon verstaan wanneer we woorden als ‘dood’ en ‘leven’ gebruiken of vallen, doorbroken en wordt ons gewone perspectief op dood en leven radicaal veranderd. Jezus zegt: ‘ik ben de verrijzenis en het leven. Wie in mij gelooft zal leven ook al is hij gestorven en ieder die leeft in geloof aan mij zal in eeuwigheid niet sterven’. Wat Martha ver weg dacht, de jongste dag, het eind der tijden, dat ligt nu voor het grijpen. Eeuwig leven, zegt Jezus in feite, begint niet pas aan het eind der tijden, begint niet na de tijd,  of zoals ze in Twente zeggen ‘oet de tied’, maar begint nu al, in de tijd, in onze tijd. Eeuwig leven is niet zoiets als niet doodgaan of heel, heel, heel lang leven: eeuwig leven heeft te maken met de kwaliteit van leven. Eeuwig leven is leven met de Levende. Eeuwig leven is leven met de Eeuwige.

Eeuwig leven begint niet pas na de dood, of beter hoeft niet pas te beginnen na de dood: daarvoor is de kwaliteit van leven, het eeuwige leven, het leven met de Eeuwige te belangrijk. God aanbidden in Geest en waarheid gebeurt dus niet straks, maar begint nu, kan nu beginnen.

Een goed verhaal vertellen is een hele kunst, zo’n goed verhaal leven misschien nog wel meer.

 

 

 

PELGRIMAGE NAAR HET HEILIG LAND

Vroeg in de ochtend op woensdag 1 maart stonden vijfenveertig pelgrims van verschillende leeftijden en met verschillende (werk)achtergronden maar met één gemeenschappelijk doel (in de voetsporen van Jezus treden), klaar om vanaf Heilig Landstichting op weg te gaan naar het Heilig Land. Er waren veel parochianen van de Cenakelkerk, maar ook vanuit andere locaties binnen de parochie hadden zich mensen aangesloten. Het beloofde een inspirerende tocht te worden o.l.v. religieus leider: pastor Herwi Rikhof, ondersteunend pastor Norbert Swagemakers en reisleider Erik Cornel. Onze gids Usama zou in Tel Aviv bij ons aansluiten.

Aan ons (Margo en Andreas) was de schone taak om een klein verslag te maken, maar hoe is dat mogelijk van een reis die bol staat van nieuwe indrukken en informatie, terwijl iedereen op zijn eigen manier geraakt wordt door emotie, geloof, geschiedenis en hedendaagse politiek. Hier beneden, in plaats van een verslag, de woorden van onze medepelgrims, die snel duidelijk maken hoe diep iedereen is bewogen door het bezoek aan de bijbelse locaties, de beschouwingen van Herwi, de versterking van ons geloof en de groeiende band onder de pelgrims. Ja, er zitten herhalingen in, maar wij hebben ze toch opgenomen, omdat de visie of het gevoel bij dezelfde plek net iets anders kon zijn, en gewoon, omdat wij niemand van “onze pelgrim groep” over kunnen slaan.

Hoogtepunten

De uitleg van Usama over de situatie van de Palestijnen in het huidige Israël raakte me erg, evenals het bezoek aan Yad Vashem (red: holocaust museum/gedenkplek). Dit maakte – samen met het verhaal van mevrouw Lea in het Hadassah Ziekenhuis – duidelijk hoe complex de situatie in Israël is.
Het was fijn dat de groep qua leeftijd uiteenliep, maar dat er tegelijkertijd een goede sfeer was.
Al die Maria’s in de kerk van de Annunciatie in Nazareth waren prachtig, het bezoek aan de berg Tabor en de viering op de berg van de Zaligsprekingen waren inspirerend, de ‘doop’ in de Jordaan en de kruisweg in de vroege ochtend waren bijzonder en ik heb ook genoten van het dobberen in de Dode Zee en het schijnen van de zon. Ik zou nog meer kunnen noemen, maar als ik dan toch een hoogtepunt moet noemen, dan waren dat voor mij de momenten van verstilling: de Eucharistieviering in de woestijn bij de ondergaande zon en de stilte tijdens de boottocht op het meer van Galilea.
Diny Geboers & Carel Verdonschot

De pelgrimage was prachtig, indrukwekkend en zeer bezinningsvol. We hebben zoveel mooie en bijzondere plaatsen bezocht die het verhaal vertellen vanaf de Geboorte van Jezus tot aan de kruisiging en het sterven, waarbij het hoogtepunt voor mij was het lopen van de Kruisweg door Jeruzalem om 05.00u ’s morgens eindigend in de Heilig Grafkerk. De Calvarieberg bezoeken en het bijwonen van de Verrijzenis Mis bij het Heilig Graf was heel bijzonder.
Marjolein Arts – Lamberts

Ik heb enorm genoten van al het moois wat wij hebben gezien maar vooral ook de inzet van onze begeleiders welke ons zeer inspirerend voorgingen. Ik was ook diep geraakt door het begrip van mijn reisgenoten voor mijn tekort aan geheugen.
Theo Huisman

Met elkaar als pelgrim op weg door het Heilig Land, soms letterlijk in de voetstappen van Jezus. Als groep geïnspireerd en geraakt door de woorden van Herwi, bewogen door de bijbelse locaties, meegesleept in de drukte op sommige plekken en bezield door de stilte en bezinning tijdens de viering in de woestijn of dobberend op de boot in het meer van Galilea. Het hoogtepunt, elkaar als groep en parochiaan te hebben gevonden. Het dieptepunt, de politieke situatie en de onrechtvaardigheid tegen de medechristen in Palestina.
Andreas & Angela Voss

Voor mij was het hoogtepunt het gezamenlijk met medeparochianen vieren van de missen op de meest bijzondere bijbelse plekken. Met name in de woestijn was zeer indrukwekkend in alle eenvoud. Zonder die gezamenlijke vieringen ben je niet meer dan een toerist in een museale historische omgeving. Ook vooral leuk om de medeparochianen te leren kennen. Schept meer een band.
Marcel Hemmer

De reis voor mij was een fascinerende, inspirerende en mooie reis die me innerlijk erg heeft geraakt. Zeker dat je dit samen met je dochter mag meemaken. Voor mij staat bovenaan de Mis in de woestijn en de Kruistocht.
Maddy Geldens

De pelgrimstocht naar het Heilig Land, die ik onder andere samen met mijn tachtigjarige moeder heb gemaakt, was terug naar de basis, in het hier en nu aanwezig zijn en genieten, heel veel genieten. Een compleet unieke ervaring mede door de geweldige organisatie en fijne medepelgrims.
Madeleine Hoctin Boes; dochter van Maddy Geldens

Verdieping; De pelgrimage was een verdieping in ons geloof. Een verrijking om vanuit drie invalshoeken het Heilig Land en de verhalen uit de Bijbel beter te begrijpen. Usama – onze lokale gids – vertelde ons veel over de geschiedenis en huidige situatie van het Heilig land. Herwi Rikhof en Norbert Swagemakers maakten de verbinding aan de theologie. De gesprekken hierover met de medepelgrims zorgde voor een unieke ervaring.
Jan-Joost en Dorian Liebregt

Het is moeilijk kiezen uit hoogtepunten van deze fantastische pelgrimage. Na de imposante maar drukke Grafkerk kwamen wij in de prachtige kerk van St. Anna; het geboortehuis van Maria en beroemd om de akoestiek. Onverwacht waren wij getuige van een optreden van een klein Koreaans koor met een solo sopraan dat glaszuiver twee liederen zong, het heeft mij diep geraakt!
Trudy Sweerman-van Paridon

We vonden de hele reis indrukwekkend en inspirerend. Het was een prachtige reis die ons veel bracht: Verbinding met medeparochianen, verdieping in geloofsbeleving en verbreding van kennis qua politiek, religie en kunst. De kruisweg in het donker en bij opkomende zon was een prachtig moment, maar ook: de boottocht, de woestijnmis in ondergaande zon, de Getsemane kerk (of All Nations) en de Jordaan.
Karina en André Breemers

Het bijwonen van een mis in de open lucht, in de stilte van de onherbergzame, imposante woestijn heeft veel indruk gemaakt. Ook hierbij wist Herwi, zoals op zoveel, zeer diverse plekken, het evangelie heel mooi te verbinden aan de realiteit van het heden.
Dirk en Karin Rijnholt

Een aaneenschakeling van onvergetelijke ervaringen die mijn historisch en religieus bewustzijn opnieuw hebben versterkt, m.n. de viering in de pure natuur van de woestijn was een onverwacht hoogtepunt.
Marja Bakker

Allereerst in hoge mate zeer dankbaar voor het mee mogen maken van deze pelgrimsreis Israël o.l.v. Erik, Herwi en Norbert. Erik was heel duidelijk in “zo doen we het”, Herwi inspirerend met teksten en Norbert bescheiden zoals hij is, maar helder. Van begin tot eind een boeiende reis en binnen de groep pelgrims groeide een saamhorigheid en omkijken naar elkaar. Absoluut hoogtepunt was de mis in de woestijn tussen Jericho en Jeruzalem, God was daar aanwezig tussen hemel en aarde. Maar zeker ook onze doopbelofte aan de Jordaan.
In Jeruzalem was ik geroerd door het zicht op oud en nieuw Jeruzalem, maar vooral bij de vroege Kruisweg, in stilte in het donker door de stille oude stad, ontroerend mooi.
Marian Faber

De mis in de woestijn was zo eenvoudig en puur, dat we ons op dat moment gewoon “gedragen” voelden in ons geloof, zo zou je het altijd wel willen…. We liepen de kruisweg in het schemerdonker, terwijl om ons heen scootertjes reden, mannen met geweren op hoeken stonden en een zwerver in een portiek lag. Het beeld van deze staties, betekenisvol gemaakt door de prachtige teksten van Pastor Herwi, in de omgeving waar Jezus werkelijk gelopen had, was zeer indrukwekkend
Gert en Ellen de Leijer-Witteman

De Heilige mis met uitzicht op de woestijn. Ik ben nog onder de indruk.Het brengt een stroom van gedachten op gang. José van Thiel-Geuljans

Het is moeilijk kiezen, maar ik denk toch dat het lopen van de Kruisweg, met de inspirerende teksten van Herwi, voor mij het hoogtepunt was; En niet te vergeten, het groeien naar elkaar vond ik heel bijzonder. In een week tijd een hechte groep worden is toch geweldig. Dat ik dit met mijn twee zussen mocht beleven maakte het voor mij persoonlijk een reis om nooit te vergeten.
Renée Bolsius

Als ik aan hoogtepunten denk, zijn dat voor mij de tocht op het meer van Tiberias, het misje in de woestijn en onze kruistocht met de woorden van Herwi daarbij. Opvallend, het zijn drie programmaonderdelen waar er stilte was, heel indrukwekkend. Ik had daar zelf ook wel behoefte aan in alle overdaad van kerken, toerisme en “poppenkast”. Wel kan ik onze eigen kerk veel beter plaatsen, nu ik daar gezien heb waar Piet Gerrits en Stuyt door geïnspireerd zijn geweest. Voor mij persoonlijk was de laatste reis van Veerle, het kleinkind van mijn zwager en schoonzus, die woensdag op het einde van onze reis gestorven is, wel een belangrijke extra dimensie van deze pelgrimage. Toen ik vertrok en Herwi vroeg haar als intentie te vermelden, maakte zij het nog goed, al leefde ze al een jaar met de wetenschap dat ze een ongeneeslijke hersentumor had.
Agnes Kortmann

Een prachtige week met talloze indrukken en ervaringen, goede en dankbare gesprekken met reisgenoten maar ook een gevoel van een gaandeweg groeiende twijfel, iets klopt er niet, kun je daar precies de vinger op leggen, wat betekent dat voor christen-zijn nu we ter plekke daar letterlijk in onder gedompeld worden, de veertigdagentijd? De katholieke kerk en Yad Vashem, Joden en Palestijnen (bezette gebieden), een fantastische gids Usama die steeds meer over zijn persoonlijke levensomstandigheden vertelt als Palestijnse christen en zich tweemaal gediscrimineerd weet, eenmaal als Palestijn en dan als christen in een joodse staat die weinig op heeft met het christendom (en de islam), het schone Jeruzalem (althans in ons convent en omgeving) en het smoezelige Jericho en Nazareth, de nogal klinisch aandoende westelijke muur met poortjes, de doop beloftes bij de Jordaan, de berg van de zaligsprekingen, de Via Dolorosa met als laatste statie de Heilig Grafkerk en als contrapunt de potsierlijke ‘change of the guards’ om acht uur ‘sharp’, om een paar gebeurtenissen uit de vele te noemen. Wat zich gaandeweg bij mij opdringt is de zorg enerzijds dat het christendom evident in de verdrukking is in het Midden-Oosten en anderzijds ook het zoeken naar een antwoord op die prangende, dikwijls wijkende maar niet aflatende roep vanuit het evangelie toch vooral goed te luisteren naar wat te doen als christen en hoe hopeloos we daarin telkens weer falen. Deze bijzondere reis heeft in kort bestek in een gecomprimeerde vorm laten zien waar het om draait. Enerzijds ons ervan bewust zijn dat het evangelie zoals eeuwenlang door de kerk verkondigd, de Joden veel ellende heeft bezorgd (Yad Vashem) anderzijds is het evangelie een bron van inspiratie met het geloof als vaste grond dat een klein stukje van Gods Koninkrijk op aarde mogelijk is, toen en nu en in de toekomst, ons telkens weer oproept het onze bij te dragen om weer een stapje in die richting te zetten hoe klein ook. Uit de natuurkunde weten we dat naarmate de snelheid toeneemt, de weerstand disproportioneel groter wordt. In ons geloof is het niet anders. Juist handelen kan weerstand oproepen zoals b.v. politieke moed tonen of bewust tegen de gangbare stroom inroeien. Het geloof helpt die weerstand te overwinnen hoe moeilijk dat soms ook mag zijn en hoe verschillend dat ook is voor eenieder van ons. Risicovol leven zonder garanties. Veni Creator Spiritus. Veel dank aan Herwi en Norbert voor de altijd weer inspirerende vieringen.
Wiebe & Margaretha Slager

Het bijwonen van de heilig mis, elke dag, op bijzondere plaatsen bracht me terug in een religieus ritme waardoor ik in een mystieke sfeer kwam. De heilige mis in de woestijn van Judea maakte mijn hoogtepunt een extra krachtige ervaring.
Anna Holub

Mijn werk betrof vaak studie van macht en ruimte. In de Heilig Grafkerk komen machtsverhoudingen (tussen Latijns Christelijk, Grieks Orthodox, Armeens Christelijk, Syrisch, Ethiopisch en Koptisch Christelijk) tot uitdrukking in een ultiem gereguleerde status quo. Kenmerkend voor de machtsbalans is labiliteit. Steeds loeren krachten om het evenwicht te verschuiven. Mijn hoogtepunt: het ter plaatse opkomend besef hoe mooi de status quo kan zijn, waardoor ik me welkom, zelfs thuis, volkomen comfortabel voelde in de spannende ruimte van de Heilig Grafkerk.
Henri Goverde

Alhoewel het moeilijk onder woorden te brengen is wat er allemaal zo op ons afgekomen is.
Het verhaal verteld in Kana betekent voor mij een nieuw begin met als bevestiging de kruisweg in het stille Jeruzalem. Een bijzondere ervaring.
Monique Eenhuizen

Voor mij is de dienst in de woestijn een hoogtepunt geweest. Wat ook diepe indruk heeft gemaakt is de kruisweg. De weg die Jezus gelopen heeft als een persoonlijke weg.
Anton Eenhuizen

Wat een heerlijk leven moeten de vissers op het meer van Galilea bij Tiberias gehad hebben.
Toen ze besloten Jezus te volgen en alles achter te laten om zijn apostelen te worden, wisten ze vast niet wat hun te wachten stond…
Voor ons was het een heerlijk ontspannen bootreis, een welkome afwisseling na alle inspirerende indrukken.
Jezus vroeg driemaal aan Petrus, of die van hem hield. Petrus beantwoordde dit bevestigend, maar de derde keer was hij een beetje gepikeerd, dat het hem nog eens gevraagd werd. Later bij de kerk van Gallicantu verloochent Petrus, Jezus drie keer, waarop de haan kraait. Ik had dit nog nooit zo met elkaar in verband gebracht. Herwi vertelde ook: Je mag fouten maken. Je krijgt een nieuwe kans. Kijk maar naar Petrus.
Margo van der Borg

Het meest indrukwekkend was voor mij de Hof van Olijven. We hoorden het verhaal van Jezus, die tot God bad; Heer, laat deze beker aan mij voorbijgaan, maar niet mijn wil maar uw wil geschiede. Op de plek zelf in het Heilig Land, kon ik me ineens heel goed voorstellen, hoe Jezus zich gevoeld moet hebben en was ik diep onder de indruk.”
André Ibes

Hoogtepunten waren voor mij de dagelijkse Eucharistievieringen op zoveel bijzondere plekken, waarbij de viering in de woestijn wel de meest bijzondere was.
Van de plaatsen die we bezocht hebben staat Kafarnaum op 1. Hier loop je echt in de voetsporen van Jezus.
Het strandje bij de kapel van het primaatschap van Petrus waar het verhaal over ‘je moet aan de andere kant je net uitgooien’ werd voorgelezen en Petrus drie keer belooft Jezus lief te hebben vond ik daar weer het hoogtepunt van en het meest bijzondere
van de hele reis.
Als derde hoogtepunt de mogelijkheid om het geloof te beleven zonder voor raar te worden aangezien en voortdurend kritiek te moeten weerleggen.
Verder ook nog: gezellig samen eten, de mooie gesprekken, de uitgebreide achtergrond verhalen van onze gids Usama, de bezoeken aan Jeruzalem etc..
Elke dag zat weer vol mooie dingen en eigenlijk geen mindere zaken.
Erik van der Voort

Het is moeilijk kiezen; de hoogtepunten wisselden elkaar elke dag af. Misschien niet het meest spectaculair, maar persoonlijk heeft mij de hernieuwing van de doopbeloften aan de oever van de Jordaan diep geraakt.
Betty Essers

De pelgrimage naar het H Land was voor mij een intense ervaring; ik vond het bidden van een psalm aan het begin van een dag een mooi moment van stille aandacht; het bezoeken van de heilige plaatsen hebben mij ontroerd, en mij het gevoel gegeven even 2000 jaar terug in de tijd gestaan te hebben, alsof ik erbij was waar onze bron van christelijk geloof begon; de plaatsen waar geen grote toevoegingen waren van devotionalia, waar kerken op en bij gebouwd waren, hebben mij het meest geraakt: niet afgeleid te worden door de stroom van andere pelgrims en de reglementen van orde, wat natuurlijk bij zo’n grote mensenmenigtes ook niet anders kan, heeft de stille plaatsen tot een spirituele verdieping gemaakt; ik denk aan het meer van Tiberias, aan de Jordaan, aan de berg in de woestijn en zo nog wat plekken; de eucharistieviering iedere dag heeft de reis een heel mooi beschouwend karakter gegeven, dit ook gekoppeld aan de mooie overwegingen van Herwi; en tenslotte: de groep heb ik ervaren als een fijne en saamhorige groep, openstaan naar en betrokken met elkaar.
Marijke Honee

Terugkijkend op de pelgrimsreis naar het Heilig Land is het niet eenvoudig om het ene hoogtepunt van het andere te onderscheiden. Het begon al met de mensen die ons uitzwaaiden toen de bus vertrok van het Toon Rabouplein. De kinderen met Israëlische vlaggen brachten de stemming er in de vroege ochtend goed in.
De ontvangst van de zusters op onze verblijfplaatsen was uitstekend en de maaltijden waren zeer smakelijk, gezond en ruim voldoende.
De natuur en omgeving van de Berg van de Zaligsprekingen en het meer van Galilea spraken voor zichzelf. Het maakt indruk op mij dat er met veel archeologie en onderzoek plekken zijn te traceren die duiden op de plaatsen waar Jezus gelopen heeft, gesproken, gepredikt, genezen, wonderen verricht… Tussen die plaatsen bewegen als pelgrim brengt een dimensie aan bij de evangelieverhalen die in mijn eigen voorstellingsvermogen sowieso al een verbeelding kenden. De omgeving van Jeruzalem maakt het voorstelbaar dat Jezus zich bewoog in het gewone leven dat zich op straat afspeelde. Zoals wij als gemengd gezelschap probeerden te luisteren naar de evangelieverhalen, zo zullen de leerlingen toen naar Jezus geluisterd hebben.
Voor mij persoonlijk was een hoogtepunt dat Herwi en ik met de Franciscaanse hoofdcelebrant in het Heilig Graf de eucharistie mochten vieren. Het is bijzonder omwille van de plek maar ook omdat wat wij vieren en ontvangen in de eucharistie de gemeenschap is met het verrezen Lichaam van Christus.

Het kruis van Jeruzalem (zie afbeelding) deed mij denken aan het proces van samenvoegen van parochies en het zoeken naar eenheid waar ruimte is voor eigenheid. Er is één groot kruis dat staat voor de eenheid. De vier kruisjes eromheen vallen binnen de ruimte van dat grote kruis maar mogen er ook vrij in staan.
Alleen maar dankbaarheid dat ik deze reis met dit gezelschap heb mogen genieten.
Norbert Swagemakers

Mijn hoogtepunt was niet zoals men verwachtte een van de vieringen (woestijn, heilig Grafkerk), maar
het langzaam groeiende besef dat deze pelgrimstocht gemeenschap-opbouwend was en
resulteerde in een mooie ‘kerk’.
Herwi Rikhof

Palmzaterdag 1 april
17.00 uur: Eucharistieviering met gelezen passie

20.00 uur: Gezongen passie door Muzimare

Palmzondag 2 april
11.00 uur: Hoogmis met palmoptocht kinderen en gezongen passie door Basta *

Maandag 3, dinsdag 4 en woensdag 5 april
11.00 – 11.30 uur Donkere Metten: kerk open voor meditatie en gebed

Witte Donderdag 6 april
19.30 uur:  Eucharistieviering met Eerste Communicanten en Taborkoor *

Goede Vrijdag 7 april
14.30 uur: Kruisweg begraafpark

15.00 uur: Kruisweg in de kerk *

16.00 uur: Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze (J. Haydn) door Forster Strijkkwartet; bij elk woord een meditatie

19.00 uur: Gebedsdienst met passie volgens Johannes met Gemengd Koor *aansluitend Grafwake in de Taborkapel tot 21.00 uur

Zaterdag 8 april
05.00 uur: Grafwake in de Taborkapel, meditatie op ieder heel uur, laatste meditatie om 08.00 uur

21.00 uur: Paaswake met Taborkoor *

Eerste Paasdag 9 april
11.00 uur: Hoogfeest van Pasen met spel van de kinderen met Kinderkoor en Gemengd Koor *

Tweede Paasdag 10 april
11.00 uur:      H. Mis met Samenzang *

 

*De viering is te volgen via YouTube

De kerk is open voor bezichtiging op 1e en 2e Paasdag van 14.00-16.30 uur en daarna iedere donderdag, vrijdag,  zaterdag en zondag van 14.00-16.30 uur.

Herwi Rikhof

 

1 Sam. 16,1b, 6-7.10-13a / Joh. 1, 1-41

Inleiding
In onze Cenakelkerk hebben we de traditie op deze zondag Laetare een gewetensonderzoek in te lassen, een vorm van boeteviering in plaats van de gewone schuldbelijdenis aan het begin van de dienst. Die traditie gaat terug op Toon Rabou die vond dat Laetare, ’Verheug u’ de goede context was om over falen en fouten na te denken, omdat daardoor die fouten en tekortkomingen in het licht komen te staan van Gods barmhartigheid.
De meditatieve openingszang van deze veertigdagentijd – God herschep mijn hart, herschep mijn hart, uw weg leer mij – is ontleend aan de psalm die we vandaag bidden en zingen:  de Miserere, ps. 51, de boetepalm bij uitstek.

 

Preek
Twee uitersten. Niet begin en einde, maar toch: twee uitersten, en al te herkenbare uitersten. Het begin van een veelbelovende carrière en een moment dat die veelbelovende carrière stuk loopt, het begin van idealen en dromen en het moment waarop die idealen vergeten zijn, verraden worden en in een nachtmerrie veranderen. In de eerste lezing hebben we gehoord hoe de carrière van David begint en in de psalm die we net gezongen hebben, hebben we de woorden gebruikt die hij zegt wanneer hij geconfronteerd wordt met een absoluut dieptepunt, met een vorm van machtsmisbruik die verder gaat dan wat we telkens horen, niet alleen seksueel misbruik, overspel, maar ook nog moord. Een vorm van machtsmisbruik, waarvan David zich in eerste instantie niet bewust is en  pas door de profeet Nathan die hem een verhaaltje vertelt over een rijke man  met veel vee, die van een arme man zijn enige lammetje steelt en slacht voor een gast, zich daarvan bewust wordt.  Dat maakt het niet minder erg. Integendeel.

Je kunt dat verhaal van David, van het begin, van zijn gevecht met Goliat, zijn komst aan het hof van Saul, de koning die hij zal opvolgen, de groeiende spanningen tussen hem en Saul, zijn vriendschap met Jonathan, de zoon van Saul, zijn affaire met Batseba en de moord op haar man Uria, je kunt dat verhaal  historisch lezen, zoals je ook een biografie van een van de leden van ons koningshuis, of dat boek van Harry, de zoon van de Charles en Diana kunt lezen. En je kunt dat leven van David ook anders construeren, zoals er ook verschillende biografieën zijn. Maar hier lezen we die verhalen toch anders dan puur historisch: alle verhalen uit de Schrift lezen we hier ook als verhalen ook over onszelf. Misschien komt dat vandaag wel het sterkst tot uiting in het zingen en bidden van de psalm. De ‘ik’ van de psalm, David, wordt door het zingen en bidden onze ‘ik’, mijn ‘ik’. David dus als model voor ieder van ons.

Paus Franciscus was de afgelopen week 10 jaar paus en in alle kranten werd daar aandacht aanbesteed, werd de balans van die 10 jaar opgemaakt. In de stukken die ik gelezen heb, heb ik niet veel aandacht gevonden voor de speech die hij aan het begin van zijn pontificaat voor de curie gehouden heeft, een soort biechtspiegel in de beste jezuïeten-traditie, maar dat past ook in een traditie met heel oude wortels. Hij heeft namelijk de kardinalen en andere medewerkers van de curie 15 ziektes voorgehouden, en de kerkvaders en theologen praten vaak over fouten en zonden in termen van ziektes die genezen moeten worden. Ik zal nu niet die speech van de paus herhalen, maar wil wel een paar elementen eruit halen voor ons gewetensonderzoek, want ziekten die de paus de curie voorhoudt zijn, zoals hijzelf ook zegt, geen gevaren, geen bekoringen die tot de curie beperkt zijn, maar die elke gemeenschap en elke christen loopt.

De kerkvader Augustinus merkt in zijn commentaar op de psalm die we net gebeden en gezongen hebben op, dat de meeste mensen David wel willen volgen in zijn fouten, maar niet in het erkennen van zijn fouten. Laten we met behulp van de paus David ook navolgen in de erkenning van zijn fouten en net als hij God om vergeving, genezing vragen.

Gewetensonderzoek

1. Spirituele Alzheimer, zo karakteriseert de paus treffend het vergeten van de eerste liefde, het laten verslonzen van idealen. We merken allen dat we in omstandigheden leven waarin we compromissen moeten sluiten, maar compromissen sluiten en je idealen vergeten is niet hetzelfde. Wanneer je je idealen vergeet, leg je je neer bij een status quo, accepteer je die omstandigheden als onveranderlijk, blijf je niet hongeren en dorsten naar de gerechtigheid. Blijven wij hongeren en dorsten naar de gerechtigheid.

God herschep mijn hart, herschep mijn hart, maak het zuiver

2. Existentiële schizofrenie, zo karakteriseert de paus weer treffend een soort dubbel leven: naar buiten toe iets verkondigen en anderen de maat nemen, maar naar binnen toe niet leven naar wat je verkondigt. Transparantie wordt vaak te pas en te onpas gebruikt, maar is hier zeker op z’n plaats: doen we wat we zeggen?

God herschep mijn hart, herschep mijn hart, maak het zuiver

3. Geestelijke en spirituele verstening en de paus verbindt daar aan het verlies van de sentimenten van Jezus. Jezus die medelijden had met al die mensen zonder eten en drinken, bewogen werd door ziektes, die barmhartig was. Als christenen zijn we geroepen die sentimenten van Jezus te laten doorklinken in ons doen en laten. Beantwoorden we aan die roeping?

God herschep mijn hart, herschep mijn hart, maak het zuiver

4. Gesloten kliekjes, en roddel en achterbaksheid zijn twee andere ziekten die de paus apart noemt en ik nu samen neem, ziektes die al te herkenbaar zijn ook in onze gemeenschap, ook in ons leven. Niet praten met, maar wel praten over, je op sluiten in je eigen bubbel, geen oog hebben voor het gemeenschappelijke goed, allerlei zaken zijn wel nodig, maar niet in mijn achtertuin. Blijven we in onze bubbel?

God herschep mijn hart, herschep mijn hart, maak het zuiver

 

Herwi Rikhof

Ex. 17,3-7 / Joh. 4,5-42

Inleiding
Vandaag lezen we een lang evangelie, uit Johannes. In het boekje staat dat je stukjes kunt overslaan, maar dat vind ik een belediging aan de schrijver. Maar als ik die lange lezing helemaal zou moeten bespreken, zou ik meer dan een preek nodig hebben, dat hebben we gemerkt toen we dit verhaal op een van de woensdagen besproken hebben en aan twee uur nog niet genoeg hadden. Ik wil straks aan éen zinnetje uit de lange lezing aandacht besteden en wel vanwege de pelgrimage vanuit onze parochie naar het Heilig Land de afgelopen week.

Preek
Er staat een ladder, zo halverwege de façade, op een richel. Duidelijk in het zicht, maar dat is niet het eerste dat je opvalt als je vanuit de kronkelige straatjes het pleintje opkomt en de ingang van de Heilig Graf Kerk ziet. Wat opvalt is hoe weinig imposant die façade, die toegang is. Wat een verschil met bijvoorbeeld de Sint Pieter in Rome. Daar zie je al van ik weet niet hoever die indrukwekkende koepel, daar kom je op een immens plein omvat door colonades met zuilen en zie je een imposante façade met prominent de naam van de paus die die kerk heeft laten bouwen. Vroeger kwam je in Rome ook door kronkelige straatjes op dat plein, en was die eerste indruk nog overweldiger: die ruimte ineens. In Jerusalem moet je trappen af om naar die ingang met grote oude deuren te komen. Misschien dat daardoor je ook niet eerst naar boven kijkt: je wilt niet struikelen. Onze uitstekende gids maakt ons later attent op die ladder. Hij vertelde dat die ladder er eeuwen geleden per ongeluk is blijven staan maar dat door de uiterst ingewikkelde verhoudingen tussen de verschillende christelijke groepen die de kerk beheren er niets veranderd mag worden. Toen de ladder na jaren ook langzaam verpulverde, moest er een nieuw ladder komen, telkens weer.

Er staat een ladder, zo halverwege de facade, op een richel. Die ladder is een schrijnend symbool voor wat veel mensen ervaren als ze die belangrijke kerk van het christendom, belangrijkste kerk van het Christendom binnen gaan. Wat een poppenkast zei een van de medepelgrims mij. Ze zei het wat aarzelend, alsof je zo niet mocht denken over die belangrijke kerk. Later op de dag bezochten we een heel andere kerk, de kerk van sint Anna naast de poel van Bethesda, waar Jezus op sabbat een lamme geneest die niet op tijd bij het water kan komen als dat door een engel wordt bewogen, een kerk gebouwd door de kruisvaarder in de 12de eeuw een vroeg gotische kerk, eenvoudig, haast leeg met een mooie akoestiek waar dus door iedere groep pelgrims gezongen wordt, ook door ons en ook door een Koreaanse groep die eerlijk gezegd beter zongen dan wij. Naar aanleiding van dat bezoek heb ik toen iets gezegd over het verschil tussen die kerk en de kerk van het heilige Graf die ook door de kruisvaarders is gebouwd. Wat ik toen al improviserend zei naar aanleiding van de opmerkingen die ik hoorde in onze groep is voor mij een van de rode draden geworden van onze pelgrimage.

De kerk van het Heilig Graf is inderdaad poppenkast, sterker nog is een schandaal. De eenheid waar Jezus in de afscheidsrede om bidt, is ver te zoeken en zelfs de minimaalste vormen van wellevendheid zijn afwezig. Ik werd bijvoorbeeld door de Griekse priester die na onze eucharistieviering bij en in het graf de controle overnam ook niet echt aardig van een bank verwijderd, omdat hij de deuren van ‘hun’ gedeelte wilde openen, misschien ook wel omdat ik duidelijk als katholiek priester herkenbaar was. Een schandaal, die kerk: alles wat je niet verwacht en niet zou willen in een kerk. Maar precies daarom, precies vanwege dat schandaal, vanwege het feit dat het om zo’n belangrijke kerk gaat, zet die schurende kerk je aan het denken, dwingt je haast tot nadenken. Die mooie, rustige kerk van sint Anna, zet je haast vanzelf aan het bidden en het zingen en niet zo direct aan het denken. Daar is het voordeel van de herkenbaarheid een nadeel, zoals omgekeerd het nadeel van de Heilig Graf kerk een voordeel is, of beter een voordeel kan zijn. De Heilig Graf kerk dwingt je om na te denken waar het over gaat in de kerk, in de kerk als gebouw, in de kerk als gemeenschap.

In dat lange evangelie dat we net gehoord hebben, trof mij vanwege die ervaring bij die twee kerken in Jerusalem de opmerking van Jezus over het bidden in geest en waarheid. De vrouw zegt dat de Samaritanen op een berg bidden en de Joden in Jerusalem, en ze bedoelt in beide gevallen gebouwen, tempels. Jezus relativeert dat radicaal: er komt een tijd dat noch op die berg noch in Jerusalem gebeden zal worden. Hij bedoelt daar niet, of niet alleen mee, dat in de loop van de tijd die gebouwen zullen verdwijnen. Ze zijn ook verdwenen, zoals we gezien hebben in het Heilig Land en zoals we ook in ons land dat zien gebeuren. Jezus’ uitspraak gaat dieper. Het gaat niet om die gebouwen, het gaat niet om die plekken. De Vader in de hemel is niet gebonden aan plek of gebouw, bidden tot de Vader, bidden in geest en waarheid, zoals Jezus dat formuleert kan overal.

Dat is een radicale uitspraak, misschien wel te radicaal, want we merken dat we gebouwen nodig hebben, zelfs of juist omdat we in geest en waarheid willen bidden. We kunnen niet goed en vooral niet blijvend in geest en waarheid bidden als we dat alleen moeten doen. Dat wil ik graag met een persoonlijke ervaring toelichten.

Een paar jaar geleden ben ik ook in Jeruzalem geweest, meer dan een week, om daar een gastcollege en een seminar te geven aan de Hebrew University. Het grootste gedeelte van die periode was ik alleen, en heb ik ook alleen allerlei plaatsen in Jerusalem bezocht. Maar het was geen pelgrimage zoals ik dat de afgelopen week heb meegemaakt. Precies door de groep, door de vieringen op allerlei plekken, soms wijds in de open lucht, soms heel benauwd in een kleine grot, heb ik kunnen bidden, omdat ik mij gesteund voelde en wist door de anderen.

Ook hier kunnen we de Vader in geest en waarheid aanbidden, als we ons gesteund weten door anderen, omdat we ons gesteund weten door anderen.