Margaret de Groot-Vlasveld
Hand. 2,42-47 / Joh. 20,19-31
Als ik zo in de kerk en in de Taborkapel rondkijk, zie ik vandaag dat de meesten van ons behoren tot de ouderen. Gelukkig zijn er ook wat jongeren. De ouderdom komt met gebreken. Daar kunnen we allemaal over meepraten. Van kleine kwaaltjes tot ingrijpende operaties, de een vertelt er graag over en de ander houdt de gezondheidsperikelen liever stil. Ziek zijn en ouder worden brengt wonden met zich mee. Lichamelijk, psychisch, ook met rouw en eenzaamheid. Er is innerlijke kracht voor nodig om met de ziektes en pijnen een goede invulling te geven aan je leven. Soms kun je niet aanvaarden dat onzekerheid in je eigen leven plaatsvindt. Hoe verder? Een zoektocht vol ongeloof. Tomas biedt ons in dit evangelie een weg.
Tomas is niet de ongelovige, zoals hij vaak wordt voorgesteld. Hij is eerder iemand die niet tevreden is met de antwoorden en oplossingen van anderen. Hij wil zelf zijn ontdekkingen doen. Hij weegt en dubt. Hij doet zijn naam eer aan, want Tomas betekent: de dubbele, de tweeling. Hij heeft moeite met lijden en dood. Hij is gefixeerd op die wonden van Jezus, in zijn handen, in zijn voeten, de wonden het lijden verergerde. De wond in zijn zijde die een doodsteek werd. Ook wij hebben moeite met lijden en sterven. We proberen er van alles aan te doen om het te voorkomen. En bij ziekten worden er behandelingen aangeboden die hopelijk genezen. Als dat niet mogelijk is, blijkt het aanbod van levensverlengende medicatie groot. Zo stellen we ons lijden uit en negeren de wonden.
Het boek Raak de wonden aan van Tomáš Halík is hier in de veertigdagentijd besproken. De wonden van deze tijd mogen ons niet onverschillig laten. Ook in onze tijd brengen kritische vragen ons verder. Problemen in overvloed. Oorlog, natuurrampen, vluchtelingenstroom, opvang asielzoekers, huisvestingsproblematiek, stikstof, binnen het instituut kerk, vult u zelf maar aan. Een gevoel van machteloosheid overvalt ons, somberheid. In wat voor wereld zijn we terecht gekomen? We zijn vaak niet in staat om hier actief een bijdrage aan te leveren. Vandaag is Tomas een voorbeeld wat je wel kunt doen.
Niet wegkijken ten aanzien van de wonden waar de ander aan lijdt, waar jezelf aan lijdt. Eerst proberen met je eigen wonden om te gaan. Er is tijd voor nodig om de wonden die er in je leven geslagen zijn te durven bekijken. Het kan zo pijnlijk zijn, dat er maanden of zelf jaren nodig zijn, voordat je in het reine komt wat er gebeurd is. Een familie, vriendenkring of een geloofsgemeenschap biedt hopelijk steun geeft in zo’n periode. Niet overdreven, wel in nabijheid en een luisterend oor, een schouder waar je op kunt uithuilen, echt verstaan wat de ander doormaakt. Samen beproevingen doormaken verbindt. Zeker als je de vinger in de wonde mag leggen, ben je dicht bij elkaar. Gezien worden, aangeraakt worden. Zien, echt zien, is zoveel meer dan kijken. Iedere mens heeft er behoefte aan. Werkelijk gezien worden is ont-moeten.
Dit brengt Tomas allemaal teweeg. Hij is niet tevreden met een halve boodschap. Tomas wil het diepe in. Hij wordt voor ons het voorbeeld van een kritische gelovige die er niet voor terugschrikt om de vragen te stellen. Hij gaat verder waar anderen ophouden. Wie zonder perspectief leeft, is angstig. Bang voor verval, lijden en dood. Wie zijn eigen wonden, zijn eigen kwetsbaarheid aankijkt, aanvaardt dat het leven niet maakbaar is, accepteert dat er lijden en sterven zal zijn.
Daarom vieren we ieder jaar Pasen. Met Pasen vieren we dat er wel een grens aan het leven is, maar dat er achter die grens nog iets is, een verder, een Iemand, een Begin. Dit geloof in de verrijzenis is een verder aan de dood, geeft ons de moed en de kracht om iedere keer weer, op schijnbare doodlopende wegen, opnieuw te beginnen. Dit geloof geeft ons het inzicht om nabijheid te geven waar mogelijk is. Wie zijn eigen wonden serieus neemt, wiens wonden serieus genomen worden durft de toekomst aan. Op de achtste dag na Pasen, op de avond van de eerste dag van de week, opent zich een nieuwe tijd.
Huub Oosterhuis, die met Pasen is overleden, bemoedigde met woorden over gekend worden. Moge het zo zijn.
Slotgedachte Requiem Huub Oosterhuis
Doe mij binnengaan
in het oord van rust en vrede
dat genoemd wordt met uw naam.
Licht van licht. Ontferming. Hemel.
Liefde is uw naam.
Dat ik kom in U, in vrede.
dat ik door het vuur gegaan
en mijn laatste leed geleden,
komen mag in U mijn vrede.
Dat Gij mij zult noemen
bij mijn naam.
Sterveling, stof van de aarde,
ziel en lichaam is mijn naam.
Adem was ik, vonken leven.
Vuur van liefde, eeuwig leven,
nieuwe aarde is uw naam-
in uw oord van rust en vrede
doe mij binnengaan.
